Tussendoortje 2 – Duistere filmproducties: The Exorcist

In dit tussendoortje bespreken we de vloek die zou rusten op de productie van de horrorklassieker ‘The Exorcist’ uit 1973. Aan deze vloek wordt de dood van acht of negen mensen gelinkt, die direct of indirect betrokken waren bij deze filmproductie. Daarnaast zouden er zich aardig wat opvallende ongelukken hebben voorgedaan. Wist je dat er zelfs een later veroordeelde moordenaar in deze film te zien is? 

Muziek: Halloween The Pumpkin Head van Frank Schroeter.

Bij het voorbereiden van deze aflevering zijn Engelstalige bronnen gebruikt. Het kan daardoor zijn dat er vertalingsfouten in deze tekst zitten, ondanks dat we hierop proberen te letten. Daarnaast willen we benadrukken dat we géén journalisten, onderzoekers of experts zijn op het gebied van film of true crime, maar slechts amateur podcastmakers. 

Synopsis

‘The Exorcist’ is een zéér bekende horrorfilm uit 1973. Deze horrorklassieker is geregisseerd door William Friedkin en gebaseerd op het gelijknamige boek van William Peter Blatty. Het verhaal draait om de demonische bezetenheid van een 12-jarig meisje genaamd Regan MacNeil. Regan woont samen met haar moeder actrice Chris MacNeil in Georgetown, Washington, waar ze tijdelijk naartoe zijn verhuisd vanwege het werk van Chris. In hun nieuwe tijdelijke woning hoort Chris vreemde geluiden en al snel begint Regan zich vreemd te gedragen. Regans gedrag wordt vervolgens steeds angstaanjagender en gewelddadiger. Chris zoekt hulp bij medische professionals, maar als conventionele methoden niet werken, roept ze de hulp in van priester Father Damien Karras, die zelf worstelt met zijn geloof. Hij gelooft dat Regan bezeten is door een demon, en samen met een ervaren exorcist, Father Merrin, begint hij een angstaanjagende en intense strijd tegen het kwaad om de demon uit Regan te verdrijven.

De reden dat we deze film bespreken, is dat acht of negen mensen zijn overleden die direct of indirect betrokken waren bij de productie ervan. Daarnaast hebben zich aardig wat ongelukken voorgedaan, en had zelfs een later veroordeelde moordenaar een kleine rol in de film. Er wordt daarom gedacht dat er een vloek rust op deze film. Vandaar dat dit mij een geschikte keuze lijkt binnen het kader van ‘duistere filmproducties’. Ik heb voor dit onderdeel de volgende bronnen gebruikt: een artikel van Bryan Myers en twee artikelen van Collider, waarvan één is geschreven door Reid Goldberg en de ander door Rhianna Malas.

Tragische doden

De eerste dood die geassocieerd wordt met de vloek van deze film, is die van de hoogbejaarde actrice Vasiliki Maliaros. Zij speelde de rol van de moeder van Father Damien Karras. De volgende opvallende dood is die van acteur Jack MacGowran. Hij vertolkte de rol van regisseur Burke Dennings, een vriend van Chris MacNeil. Burke overlijdt al vroeg in de film terwijl hij op de door een demon bezeten Regan past. De demon breekt Burke’s nek en gooit hem uit het raam. Een maand nadat de film uitkwam, overleed de 54-jarige Jack MacGowran op 30 januari 1974 aan de gevolgen van de griep. Een paar jaar later, in 1976, overleed de 64-jarige acteur Lee J. Cobb aan een hartaanval. Hij speelde de rechercheur die de dood van Burke Dennings onderzocht. Dan is er een grotere tijdsprong, want 20 jaar later, dus in 1996, overleed de 59-jarige acteur Barton Heyman aan een hartstilstand. Hij speelde dr. Samuel Klein, de dokter die Regan medisch onderzocht nadat ze zich vreemd begon te gedragen. 

Zoals Bryan Myers schrijft, is het overlijden van een hoogbejaarde vrouw en drie mannen van in de 50 en 60 wel tragisch, maar niet per se vreemd. Ook het overlijden van de opa van actrice Linda Blair, die de rol van Regan speelt, tijdens de opnames van de film was verdrietig, maar wederom niet opvallend. Volgens actrice Ellen Burstyn, die de rol van Chris MacNeil vertolkte, zijn er echter ook opvallende doden betrokken bij de filmproductie. Zo kwam de pasgeboren baby van een cameraman te overlijden en overleed iemand die op de filmset werkte plotseling. Daarnaast is een van de conciërges van de studio doodgeschoten.

Opvallende ongelukken

Tijdens de productie werd de filmset geplaagd door meerdere ongelukken. Meerdere personen raakten gewond, waaronder een lichttechnicus die een teen verloor en een timmerman die per ongeluk zijn vinger afsneed. Voor een aantal scenes hebben ze op locatie gefilmd in Irak, waar veel crewleden erg ziek zijn geworden. Ook de actrices liepen aardig wat verwondingen op. Zowel Ellen Burstyn als Linda Blair hebben blijvend letsel overgehouden aan hun rug. De filmsets zelf waren ook niet veilig voor de vloek, want de set die werd gebruikt als het huis van Chris en Regan werd verwoest door een brand. Opvallend genoeg bleef alleen de slaapkamer van Regan nog heel. Ook vloog een vogel tegen een groepenkast aan, waardoor er kortsluiting ontstond en er tijdelijk geen stroom meer was. Uiteindelijk heeft dit alles ertoe geleid dat werd besloten om een Katholieke pastoor de filmset te laten zegenen. Schijnbaar zijn er daarna geen vreemde ongelukken meer gebeurd op de set.

Rhianna Malas schrijft zeer terecht dat de ongelukken die zich voor hebben gedaan voor een deel te wijten zijn aan regisseur William Friedkin. Dit blijkt ook wel als je luistert naar de aflevering van ‘What Went Wrong’ over ‘The Exorcist’. Friedkin gebruikte nogal.. opvallende methoden om zogenaamd het beste uit zijn acteurs te halen. Hoe een scene overkwam op beeld was voor hem belangrijker dan de veiligheid van zijn acteurs en actrices. Zo heeft hij een pistool afgevuurd vlak bij het oor van een acteur. De acteur moest in een scene ergens van schrikken maar Friedkin vond zijn schrikreactie niet realistisch genoeg, dus besloot hij uit het niets om een vuurwapen af te vuren. Ook ging hij te ver bij de stunts van Ellen Burstyn en Linda Blair. Toen Ellen Burstyn aangaf dat een bepaalde stunt te heftig was en ze het idee had dat ze blijvend letsel opliep aan haar rug en daarom vroeg of het wat rustiger kon, beloofde Friedkin het bij de volgende poging rustiger aan te doen. Echter heeft hij achter haar rug om tegen de stuntcoördinator gezegd dat ze nog een stapje verder moesten gaan, waardoor Ellen Burstyn inderdaad blijvend letsel heeft opgelopen. Hetzelfde geldt voor de destijds 14-jarige Linda Blair.

Veroordeelde moordenaar

Friedkin ging dus ver om alles zo realistisch mogelijk over te laten komen. Zo vond hij het ook belangrijk dat een sequentie waarin een medische procedure in beeld werd gebracht, er zo realistisch mogelijk uitzag. En dit is hem gelukt, want toen The Exorcist uitkwam, schreven kranten over hoeveel filmbezoekers een intense fysieke reactie hadden op de film — denk aan braken, flauwvallen of zelfs uit paniek wegrennen uit de zaal. Deze reacties werden voornamelijk uitgelokt door de sequentie met de levensechte medische procedure. Ter voorbereiding op het filmen hiervan mocht Friedkin in het New York University Hospital komen kijken hoe dit er in de praktijk aan toe ging. Bij deze procedure werd een katheter in de slagader van een patiënt ingebracht om zo röntgenfoto’s te maken van bloedvaten in en nabij de hersenen. Dit maakte zoveel indruk op Friedkin dat hij alle medische professionals die erbij betrokken waren aanbood om zichzelf te spelen in de sequentie waarin Regan deze procedure ondergaat. Een van de medische professionals die te zien is in de film, is radioloog Paul Bateson. Bateson had een kleine maar prominente rol: hij troostte een nerveuze Regan door haar bemoedigende woorden toe te spreken.

Vier jaar later, in 1977, had Bateson zijn baan verloren als gevolg van overmatig alcoholgebruik. In die periode ging hij vaak uit in Manhattan, waar hij Addison Verrill leerde kennen. Verrill werd op 14 september 1977 dood aangetroffen in zijn appartement. De lokale politie dacht dat het om een inbraak of poging tot beroving ging. De plotselinge dood van een homoseksuele man kreeg destijds weinig media-aandacht, waar journalist Arthur Bell kritisch over schreef in zijn column voor The Village Voice. Acht dagen later, op 22 september, werd Bell gebeld door een anoniem persoon. De beller bekende dat hij Addison Verrill had vermoord. Hij zou met Verrill zijn uitgegaan, ze zouden samen drugs hebben gebruikt en in de vroege ochtend in Verrills appartement zijn geëindigd. Naar aanleiding van het vreemde telefoontje nam Bell contact op met de politie. Zo kwam hij erachter dat de anonieme beller specifieke details over het plaats delict wist, wat hem geloofwaardig maakte. Al snel werd Bell nog een keer gebeld, dit keer met de informatie dat Paul Bateson de moordenaar van Addison Verrill was.

Nasleep

Nadat Bateson was gearresteerd, ontkende hij Arthur Bell te hebben gebeld. Ook toen hij maanden later terechtstond voor de moord op Verrill, ontkende hij enige betrokkenheid. In de tussentijd probeerden aanklagers een link te leggen tussen Bateson en meerdere mannen die tussen 1975 en 1977 zijn vermoord. In die periode zijn de stoffelijke overschotten van minimaal zes mannen gevonden in de Hudson River. Reid Goldberg schrijft dat journalist Matt Miller voor Esquire onderzoek heeft gedaan naar een mogelijke connectie tussen Bateson en de onopgeloste moorden. Volgens de aanklagers zou Bateson aan een vriend hebben bekend dat hij naast Verrill ook andere mannen had vermoord. Daarnaast werd gedacht dat de moordenaar medische kennis had. Er was — en er is nog steeds — echter geen bewijs dat Bateson betrokken zou zijn geweest bij de moord op de zes andere mannen. Voor de moord op Verrill werd hij veroordeeld tot een gevangenisstraf van 20 jaar. Paul Bateson is op 25 augustus 2003 vrijgekomen. Het is onbekend waar hij is of zelfs of hij nog leeft.

Tijdens zijn gevangenisstraf heeft Bateson opvallend bezoek gehad: William Friedkin heeft hem opgezocht in de gevangenis. Het schijnt dat Friedkin door Bateson geïnspireerd is geraakt voor zijn film ‘Cruising’ uit 1980. Als je het plot van deze film hoort, begrijp je misschien ook wel waarom mensen dat denken: ‘Cruising’ is een thriller die zich afspeelt in de homoscene van New York City. Jonge politieagent Steve Burns gaat diep undercover om een reeks gruwelijke moorden op homoseksuele mannen op te lossen en raakt daarbij steeds meer verloren in de lokale sm-scene.

Gebruikte bronnen