Aflevering 5 – Niet zulke Fijne Feestdagen

In deze aflevering bespreken we meerdere moorden die zijn gepleegd rond de feestdagen. Voor het eerste verhaal nemen we je mee naar eind jaren ’20 van de vorige eeuw in Verenigde Staten, vervolgens naar eind jaren ’50 in Canada en tot slot naar begin 2020 in Engeland. Er wordt wel eens gezegd dat er meer moorden worden gepleegd rond de feestdagen, maar is dat wel zo?

Muziek: Halloween The Pumpkin Head van Frank Schroeter.

Bij het voorbereiden van deze aflevering zijn Engelstalige bronnen gebruikt. Het kan daardoor zijn dat er vertalingsfouten in deze tekst zitten, ondanks dat we hierop proberen te letten. Daarnaast willen we benadrukken dat we géén journalisten, onderzoekers of media- of geschiedenisexperts zijn, maar slechts amateur podcastmakers. 

De familie Lawson

Voor het eerste verhaal neem ik je mee naar het jaar 1929 in de Verenigde Staten. Voor deze zaak heb ik verschillende bronnen gebruikt, waaronder een artikel van The Dispatch uit 1990, een reeks korte video’s van FOX8 WGHP uit 2020 en de podcastaflevering The Portrait van Criminal uit 2015. 

Dit verhaal gaat over de familie Lawson en speelt zich af op 25 december 1929 in de buurt van Germanton, North Carolina, in de Verenigde Staten. De vader van het gezin was Charles Davis Lawson, bijnaam Charlie, een 43-jarige tabaksboer, getrouwd met de 37-jarige Fannie Lawson en vader van zeven kinderen: de 17-jarige Marie, de 16-jarige Arthur, de 12-jarige Carrie, de 7-jarige Maybell, de 4-jarige James, de 2-jarige Raymond en de vier maanden oude baby Mary Lou. De familie Lawson wordt omschreven als een arm boerengezin uit een boerenomgeving.

Twee weken voor Kerstmis nam Charlie zijn gezin mee naar de stad om daar voor iedereen nieuwe kleding te kopen en speelgoed voor de kinderen. Ook liet hij een familiefoto maken. Dit is gezinsuitje is opvallend, want dit zijn dure uitgaven voor een arm boerengezin. Twee weken later trok het gezin hun nieuwe kleding voor de speciale gelegenheid waar het voor gekocht is: Kerstmis. De familie maakte zich op 25 december 1929 klaar om met elkaar Kerst te vieren. Die ochtend bakte Fannie, de moeder van het gezin, daarvoor een speciale kersttaart. De 16-jarige zoon Arthur was van plan ’s middags nog even op konijnen te jagen, maar hij had geen kogels meer voor zijn jachtgeweer. Hij besloot daarom naar de stad te gaan, want ook zijn vader had geen kogels meer voor hem liggen.

Bij terugkomst trof Arthur een scene uit een horrorfilm aan: zijn hele familie was dood. Ze waren allemaal doodgeschoten en velen van hen waren daarnaast ook geslagen. De dader heeft als eerste de 12-jarige Carrie en 7-jarige Maybell vermoord. Zij waren vermoedelijk buiten toen de misdaad plaatsvond. De dader heeft de dode lichamen van de meisjes naar de schuur gebracht en hen hier opgebaard. Hierna is hij het huis ingegaan waar hij moeder Fannie, de slechts vier maanden oude baby Mary Lou, de 17-jarige Marie, de 4-jarige James en de 2-jarige Raymond vermoorde. Ook de lichamen van deze slachtoffers heeft de dader opgebaard: ze lagen bij vondst allemaal op hun rug met hun handen gekruist op hun borst en onder hun hoofden lagen stenen. De baby werd in haar wieg gevonden. 

De dader was de vader van het gezin, Charlie Lawson. Nadat hij zijn familie had vermoord is hij het bos in gegaan waar hij zelfmoord pleegde door middel van een schot door zijn hart. Meerdere buren hebben het geweer horen afgaan, waardoor het niet lang duurde voordat er meerdere mensen ter plekke waren op het plaats delict. Sterker nog: de eerste mensen die arriveerden hebben het schot gehoord waarmee Charlie zelfmoord pleegde. Het verhaal was groot nieuws en verspreidde zich al snel door het gehele land. Zelfs de New York Times schreef erover. Er werd flink gespeculeerd over het motief van Charlie, want waarom besloot hij zijn hele gezin – op één na – te vermoorden? Het was aan de politie om te onderzoeken wat er precies is gebeurd.

Een paar maanden voor de massamoord was Charlie een greppel aan het graven op zijn landbouwgrond toen hij per ongeluk op zijn achterhoofd sloeg met een soort houweel. Dit leverde een serieuze hoofdwond op, waarna hij zich schijnbaar vreemd begon te gedragen. Zo was hij erg geprikkeld en soms zelfs gewelddadig. Volgens zijn huisarts was dit echter geen verklaring voor de massamoord. Charlie’s brein werd opgestuurd naar het John Hopkins ziekenhuis in Baltimore waard het werd onderzocht. De specialisten daar zeiden hetzelfde: de hoofdwond was geen verklaring voor Charlie’s gedrag.

Terwijl de politie nog bezig was met het onderzoek werden de slachtoffers begraven. De begrafenis werd druk bezocht: er kwamen duizenden mensen op af waardoor er zelfs files ontstonden. Ook op het plaats delict, de boerderij van de familie Lawson, kwamen veel toeristen af. Charlie’s broer besloot daarom om mensen tegen betaling binnen te laten en hen een rondleiding te geven. Deze populaire rondleidingen werden geadverteerd in kranten in de hele staat North Carolina. Alles in de boerderij was intact gebleven. Alles lag er nog precies zo bij als op die beruchte kerstdag, zelfs de kersttaart die Fannie heeft gebakken. De kersttaart stond nog steeds op de keukentafel en was het hoogtepunt van de rondleiding. Toeristen jatten zelfs de rozijnen van de cake om mee te nemen als souvenir. Daarnaast konden ze pamfletten (murder pamphlets) kopen over de familiemoord en foto’s van de crime scene. Alle opbrengsten gingen naar Arthur, de 16-jarige oudste zoon en enige overlevende, zodat hij de boerderij in stand kon houden.

De familiemoord wekte ook de interesse van muzikant Walter “Kid” Smith die er een murder ballad over schreef getiteld “The Murder of the Lawson Family”. Hij bracht het nummer samen met andere artiesten onder de naam Carolina Buddies uit in maart 1930, slechts drie maanden na de massamoord. Het nummer werd een hit; het was destijds één van de populairste liedjes in de Verenigde Staten. Walter “Kid” Smith trad er zelfs mee op voor toeristen tijdens rondleidingen in de boerderij.

De zaak was destijds dus ontzettend bekend, mede doordat niet duidelijk was waarom Charlie Lawson zijn familie vermoorde. Mensen bleven daardoor met vragen zitten. Op zijn Charlie’s grafsteen staat de volgende tekst die dit onderstreept, maar het geeft ook hoop op antwoord: 

“Not now, but in the coming years,
It will be in a better land,
We’ll read the meaning of our tears,
And then, sometime, we’ll understand.”

En dat antwoord kwam eindelijk na 61 jaar in 1990. Bruce Jones bracht dat jaar samen met zijn dochter Trudy Smith een boek uit over de familiemoord, getiteld “White Christmas-Bloody Christmas”. Bruce was 8 jaar oud ten tijde van de moorden en het heeft hem nooit losgelaten. Zijn hele leven wilde hij weten wat de waarheid is, wat nou de aanleiding was voor Charlie voor het plegen van de massamoord. Samen met zijn dochter deed hij hier eind jaren ’80 tweeënhalf jaar lang onderzoek naar, door onder andere nog levende familieleden van de familie Lawson te interviewen.

Één van deze familieleden was Stella Lawson Boles, een nichtje van Charlie die 14 jaar oud was ten tijde van de moorden. Vlak voordat het boek naar de drukker zou worden gestuurd besloot ze dat het tijd was om de waarheid te delen: Charlie heeft zijn 17-jarige dochter Marie seksueel misbruikt en haar zwanger gemaakt. Deze claim werd later beaamd door de beste vriendin van Marie Lawson, die Judy en Bruce ook hebben gesproken voor hun boek. Marie had haar destijds verteld dat ze zwanger was. Stella vertelde dat sommige familieleden beweerden dat zelfs Fannie Lawson wist wat er gaande was.

Trudy Smith vertelt in de aflevering van Criminal over deze zaak dat op Charlie’s lichaam twee door hem geschreven briefjes werden gevonden, beiden niet volledig. Op de ene stond “troubles can cause..” en op de andere “no one to blame but..”. Incompleet dus, maar Charlie had ze wel op zak toen hij de moorden pleegde. We zullen nooit zeker weten wat nou Charlie’s motief was, maar veel mensen geloven Stella’s claim: Charlie heeft zijn oudste dochter misbruikt en toen bleek dat ze zwanger was, zag hij geen andere uitweg dan bijna zijn hele familie te vermoorden.

Ohja, mocht je ooit in de buurt van Germanton, North Carolina zijn en en naar aanleiding van dit verhaal zelf graag de boerderij van de familie Lawson willen bezoeken: dat kan inmiddels niet meer. De boerderij, of beter gezegd hut, is inmiddels afgebroken.

De moord op Lila Anderson

Voor het tweede verhaal neem ik je mee naar het jaar 1959 in Canada. Voor deze zaak heb ik het boek ‘Cold Case Vancouver: The City’s Most Baffling Unsolved Murders’ van Eve Lazarus uit 2016 gebruikt. Om specifiek te zijn hoofdstuk 8, The Yuletide Murder.

Het is 26 december 1959 wanneer de 10-jarige Jackie Hunter en de 8-jarige Colin Woodward aan het wandelen zijn met hun hond in Vancouver, Canada. Opeens stuitten ze op het naakte lichaam van Lila Anderson. Lila lag op haar rug in de modder. Haar lichaam was deels verborgen voor de straat door een hoop aarde, maar haar rechterarm stak uit. De enige kleding die ze nog aan had waren zijden kousen die om haar enkels hingen en een zwarte rok die de moordenaar om haar hoofd heeft gewikkeld. De jongens renden meteen naar huis om Bill Hunter, Jackie’s vader, op te halen. Bill nam vervolgens contact op met de politie, die meteen op de melding afkwamen. Naast Lila’s lichaam werd een grote steen gevonden welke bedekt was met bloed en menselijk weefsel. De politie denkt dat deze steen het moordwapen is. Niet al te ver van haar lichaam werd Lila’s portemonnee gevonden in een plas water, de inhoud ervan lag op de grond uitgestrooid.

Uit de autopsie bleek dat Lila meerdere malen zo hard tegen haar hoofd is geslagen dat ze een schedelbreuk had, wat tevens de doodsoorzaak is. Ook werden meerdere snijwonden en botbreuken gevonden op en in haar lichaam. Er waren aanwijzingen voor seksueel geweld, maar verkrachting kon niet worden vastgesteld omdat haar lichaam zo ernstig was toegetakeld. Het tijdstip van overlijden werd ingeschat op de avond/nacht van 25 december 1959, slechts een uur nadat ze een kerstdiner had gegeten.

Lila was ten tijde van haar dood 38 jaar oud, ongeveer 1 meter 65 cm lang en woog 59 kilo. Ze kwam van oorsprong niet uit Vancouver, maar besloot daar in 1945 heen te verhuizen nadat haar dienst als ‘sergeant kok’ in de Royal Canadian Air Force erop zat. Eenmaal in Vancouver werkte ze eerst als nachtmanager bij een restaurant, maar later als kassamedewerkster bij een supermarkt. Lila werd door buren en familie omschreven als een vriendelijk en rustig type die graag alleen was. Ze was dol op haar 8 jaar oude kat Mikie, hield van tuinieren en vond het heerlijk om thuis televisie te kijken of naar de radio te luisteren. Ze was erg gesteld op haar privacy.

In 1950 kocht ze een pand aan 30 East 15th Avenue in Vancouver met het plan om hier een pension te beginnen. Ze heeft hier zelf de bouwtekening voor gemaakt en huurde hier zelf een aannemer voor in die ze begeleidde bij de werkzaamheden. Toen het pension klaar was, trok ze zelf in de onderwoning en verhuurde de bovenverdieping. Volgens de aannemer die voor Lila werkte wist ze veel van loodgieterswerk en timmerwerk. Één van zijn medewerkers heeft Lila uit gevraagd, maar ze sloeg zijn aanbod vriendelijk af. Volgens haar familie heeft ze nooit veel interesse in mannen getoond. Ze is wel verloofd geweest, maar haar verloofde overleed in Duitsland tijdens de oorlog. Ook heeft ze twee kinderen gekregen die ze heeft afgestaan ter adoptie: haar dochter werd geboren in 1944 en haar zoon in 1947.

Lila had niet veel vrienden, maar vond het dus ook niet vervelend om alleen te zijn. Ook was ze niet bang: als nachtmanager van een restaurant kwam ze geregeld om 01:30 uur ’s nachts thuis, waardoor ze ’s nachts alleen door het donker moest lopen. Ondanks dat ze niet bang was, was hier wel een reden voor: eind jaren ’50 nam het geweld tegen vrouwen in Vancouver toe. Een week voor haar moord werd in de buurt waar Lila woonde een andere vrouw vermoord en een paar dagen na haar moord werd een jonge vrouw aangevallen door een onbekende man.

Twee dagen voordat haar lichaam werd gevonden is Lila naar de kerstdienst geweest, dus in de nacht van 24 op 25 december, in Christ Church Cathedral. Via de media deed de politie een beroep op de andere kerkgangers: mogelijk hebben ze Lila die nacht gezien, wellicht was ze samen met iemand. De politie had erg veel moeite met het in kaart brengen van een tijdlijn van Lila’s moord en om te achterhalen met wie ze op kerstavond samen heeft gegeten. Lila had meerdere buren en familieleden verteld dat ze plannen had voor het kerstdiner, maar ze bleef vaag over de details. Haar lichaam werd gevonden in de buurt van een bushalte, dus er wordt gedacht dat ze een bus heeft gepakt. Kranten publiceerden een foto van haar met een beschrijving van de kleding die ze droeg ten tijde van haar moord.Volgens haar vrienden liep Lila als een koningin en had ze een koninklijke uitstraling, maar ook op basis van deze beschrijving kwamen geen tips binnen bij de politie.

Op Eerste Kerstdag heeft Lila rond 14:00 uur ’s middags gebeld met haar zus Veda. Lila vertelde haar dat ze plannen had om die avond uit eten te gaan, maar ze niet vertelde met wie ze ging. Veda had het idee dat Lila met meerdere vrienden uit eten ging; mensen die net als zij ook gewoon moesten werken en daardoor geen tijd hadden voor een heel kerstdiner.Dat zou verklaren waarom ze naar een restaurant ging, waar Lila zoals gebruikelijk een biefstuk heeft besteld. Een uur na dit gesprek heeft Lila’s buurvrouw Anita Quenneville met haar gebeld om haar te bedanken voor een kerstcadeautje. Volgens de buurvouw klonk Lila opgewekt, en beloofde ze binnenkort langs te komen. Ook aan de buurvrouw vertelde Lila dat ze plannen had om die avond uit eten te gaan met een aantal vrienden. Lila’s huurder, Mildred Bough, vertelde aan de politie dat ze Lila rond 5 uur ’s middags nog in haar woning heeft horen bewegen. Alle buurtbewoners werden ondervraagd door de politie, maar niemand heeft haar die avond (op 25 december) weg zien gaan van huis. 

Een vriendin van Lila met wie ze samen in dienst heeft gezeten bij de Royal Canadian Air Force, heeft tegen een verslaggever gezegd dat ze twijfelde of Lila op pad is geweest of niet. Zij denkt dat Lila bij een date zich thuis zou hebben laten ophalen, en dus niet vrijwillig bij een bushalte zou hebben staan wachten. Ook vertelde ze dat Lila erg sterk was en terug zou vechten, dus ging ze ervan uit dat meerdere mannen betrokken moeten zijn geweest bij de moord. Ook rechercheurs hielden rekening met het feit dat Lila wellicht gelogen zou hebben over een kerstdiner met vrienden, zodat ze Kerst rustig in haar eentje door kon brengen. Wel denkt de politie dat ze vlak voor haar moord uit eten is geweest bij een restaurant, omdat de restanten van biefstuk werd gevonden in haar maag. 

Een buschauffeur meende Lila gezien te hebben op Eerste Kerstdag rond 17:00 uur ’s middags, in de buurt van waar ze later is gevonden. Toen de politie aanklopte bij bewoners in de buurt van waar ze werd gevonden, vertelden een paar bewoners dat ze iets na 18:00 uur geschreeuw hebben gehoord, maar dat niemand eraan heeft gedacht om de politie te bellen. Op basis van het bewijs dat ze hebben verzameld concludeerde de politie dat Lila eerst is aangevallen bij de onverlichte bushalte. Daar vonden ze namelijk sporen van bloed en haar op de grond. Bij de bushalte is ze vermoedelijk een auto ingeduwd en vervolgens meegenomen naar een veld in de buurt dat bekend staat als een populaire spot voor stelletjes – een lover’s lane.

Op de route die de dader vermoedelijk heeft gereden werden bandensporen aangetroffen welke zijn geanalyseerd. Op een bepaald punt, ergens op een veldje, werden Lila’s handschoenen en knopen [van haar blouse] gevonden. Op dat punt was te zien dat de auto is gekeerd en dezelfde route terug is gereden. De politie denkt dat Lila voor de tweede keer werd aangevallen op dat veldje. Ze denken dat ze hier uit de auto werd getrokken en dat ze bij deze aanval haar jas, handschoen en de witte knopen van haar blouse is verloren. Verderop op het veld werden aanwijzingen voor een derde aanval gevonden, waarbij haar bh en ondergoed van haar lichaam is getrokken. Hier vond de politie bloedsporen en haar.

Volgens de politie had Lila’s moord alle kenmerken van een seksueel geweldsdelict. Hoofdcommissaris George Archer zei over deze misdaad destijds hoe treurig hij het vindt dat zoiets in Vancouver kan gebeuren. Ook dacht hij dat iemand Lila wel gezien moet hebben toen ze door de stad liep, in de bus zat of uit eten was bij een restaurant. Toch hebben weinig mensen zich gemeld als getuige om te helpen bij het politie-onderzoek.

Lila’s moord wordt in verband gebracht met twee andere moordzaken: de moord op Evelyn Roche in april 1958 en met de moorden op familie Pauls in juli datzelfde jaar (1958), waarbij David, Helen en hun 11-jarige dochter Dorothy werden vermoord. Alle vier de moorden vonden in dezelfde buurt plaats. Evelyn, Lila en Helen waren allemaal onderweg naar huis nadat ze een nachtbus hadden gepakt. Geen enkele van de slachtoffers is beroofd. Bij zowel Lila als Dorothy werd een kledingstuk om het hoofd gewikkeld. Dorothy, Lila en Evelyn zijn deels uitgekleed of geheel uitgekleed maar er werd op alledrie geen sporen van verkrachting gevonden.

De moord op Bill Henham

Voor het derde en laatste verhaal neem ik je mee naar een meer recente periode, namelijk 2020, en ook naar een land wat dichter bij huis, namelijk Engeland. Voor deze zaak heb ik verschillende artikelen van de BBC gebruikt (zie de bronnenlijst) en een uitgebreid artikel van ITV uit 2022.

Op 2 januari 2020 kwam op het politiebureau in de Engelse stad Brighton een melding binnen van een mishandeling die plaats zou hebben gevonden tijdens een oud & nieuw feestje twee dagen eerder. Naar aanleiding van deze melding besloot de politie een bezoekje te brengen aan een leegstaand kraakpand in North Street, waar het feestje plaats heeft gevonden. Hier troffen zij het zwaar mishandelde lichaam van de 24-jarige Bill “Billy” Henham uit het Engelse plaatsje Henfield aan. Bill studeerde ten tijde van zijn dood aan Ravensbourne University in London, waar hij een filmopleiding volgde. Hij was voor de kerstvakantie thuis gekomen om Kerst met zijn familie te vieren. Hij zag het echter niet zitten om oud & nieuw in het rustige Henfield te vieren, dus vroeg hij zijn vader om hem naar Brighton te brengen. Henfield ligt namelijk niet ver van het Brighton vandaan en in tegenstelling tot Henfield heeft Brighton een bruisend nachtleven. Bill’s vader zette hem in de avond van 31 december 2019 af in het centrum van Brighton, niet wetend dat dit de laatste keer was dat hij zijn zoon levend zou zien.

Bill’s lichaam was naakt bij vondst en het was al vrij snel duidelijk dat er bleekmiddel is gebruikt om mogelijke sporen te wissen. Uit de autopsie bleek dat Bill meer dan 60 verwondingen had, waaronder een hersenbloeding, 11 gebroken ribben, en meerdere snijwonden en blauwe plekken aan zijn hoofd, gezicht en nek. De politie kon op basis van forensisch onderzoek deels reconstrueren wat er is gebeurd op het feestje: de mishandeling begon op de 2e verdieping, maar Bill werd meegesleept naar een kleine kamer op de 1e verdieping. Hij werd geschopt, gestompt en met een stuk van een houten balustrade geslagen. Op de 1e verdieping werd hij over het balkon gegooid, van 3.3 meter hoogte. Zijn naakte lichaam werd gevonden op een binnenplaats.

Bill werd twee dagen eerder – op 31 december 2019 – rond 18:00 uur dus voor het laatst levend gezien door zijn vader. Na uren van CCTV videobeelden te hebben bekeken, kon de politie vaststellen dat Bill nog leefde nadat hij uit was geweest in een nachtclub. Op deze beelden was namelijk te zien hoe hij rond 04:30 uur in de ochtend van 1 januari 2020 de nachtclub verliet en naar een nachtwinkel ging. Deze nachtwinkel zat in de buurt van het kraakpand waar het voor hem fatale oud & nieuw feestje werd gegeven. 

Dankzij de CCTV videobeelden kwam de politie op het spoor van mogelijke ooggetuigen, mensen die ook op dit feestje waren en mogelijk wat hebben gezien. Dit leidde tot de arrestatie van vier mannen en een 16-jarige jongen. Één van de gearresteerden, Gregory Hawley, werd omschreven als de “baas” van het kraakpand. Hawley zou volgens ooggetuigen hebben gelachen om de dood van Bill en hier grapjes over hebben gemaakt. Ook zou hij hebben toegegeven dat hij Bill heeft uitgekleed en hem heeft overgoten met bleekwater voordat hij hem uit een raam gooide. Een paar uur na de moord zou Hawley zijn gezien met een fles bleekmiddel en een doek in de buurt van de kamer waar Bill werd mishandeld. Anderen die betrokken waren bij de moord zouden hebben opgeschept over hun betrokkenheid. Op de telefoon van één van de andere gearresteerde mannen, Dushane Meikle, werd later twee verwijderde foto’s gevonden van Bill’s lichaam: één waar hij deels gekleed was, de andere waarop hij naakt was.

Gregory Hawley en Dushane Meikle werden door een oogetuige aangewezen als de daders, samen met Lamech Gordon-Carew. De mannen werden dus gearresteerd, samen met nog een verdachte, Alize Spence, voor de moord op Bill. In het kader van het politie-onderzoek moesten ze helaas worden vrijgelaten, maar het is mij niet duidelijk waarom precies. Na een uitgebreid onderzoek van 16 maanden werden ze in mei 2021 eindelijk opnieuw gearresteerd. Op 24 februari 2022 werden de 18-jarige Alize Spence, de 20-jarige Lamech Gordon-Carew, de 28-jarige Dushane Meikle en de 29-jarige Gregory Hawley schuldig bevonden van de moord op Bill Henham. Alle vier de daders ontkennen betrokken te zijn geweest bij de moord.

Het motief voor de moord is niet bekend, maar het is wel vastgesteld dat alle vier de mannen ofwel fysiek hebben deelgenomen aan de mishandeling en moord of de anderen hierin heeft aangemoedigd.

Veel mensen vragen zich af hoe Bill op het feestje in het kraakpand terecht is gekomen, omdat het niet bepaald het type feestje is waar hij normaliter op af kwam. Zijn familie denkt dat hij na een avondje stappen, waar hij een leuke avond heeft gehad in de nachtclub, zin had om door te feesten. Ze denken dat hij in dronken toestand niet door heeft gehad hoe shady en gevaarlijk het oud & nieuw feestje even verderop was. Voor hen is het dan ook pijnlijk en frustrerend om te zien hoe Bill op de CCTV videobeelden zijn dood tegemoet loopt. Bill wordt door zijn familie omschreven als een creatief persoon, een kunstliefhebber met een grote passie voor films. Hij was een vrije geest die makkelijk een praatje maakte met vreemden; een echt extravert type dus.

Misdaad rond de feestdagen

Deze drie zaken hebben mij aan het denken gezet. Ik heb ooit eens heb gelezen dat er meer misdaden worden gepleegd rond de feestdagen, maar ik heb nooit uitgezocht of dit echt waar is. Daarom besloot ik hier in te duiken. Tijdens mijn zoektocht kwam ik een wat ouder nieuwsbericht van RTL Nieuws tegen, uit 2012, waarin werd geschreven over een stijging van huiselijk geweld rond de kerstdagen. Deze toename kwam onder andere door stress die bij de feestdagen komt kijken, en doordat je in die periode als familie meer tijd met elkaar doorbrengt – meer dan normaal. Ik heb gekeken of er meer recente nieuwsberichten hierover waren, maar dit ben ik – gelukkig! – niet tegen gekomen. Wel kwam ik tijdens mijn zoektocht een artikel van securitymanagement.nl uit 2020 tegen waarin ze schrijven dat het risico op een inbraak tijdens de feestdagen ruim 50% hoer ligt dan op een gemiddelde dag. Dit bleek uit claims bij verzekeraars. Over het algemeen is december de maand waarin het meest wordt ingebroken. Dat is ook niet vreemd, gezien veel mensen in die periode op vakantie gaan. 

Omdat ik me afvroeg of er nou daadwerkelijk ook meer moorden worden gepleegd tijdens de feestdagen, heb ik gezocht naar recente artikelen hierover op Google Scholar. Ik kwam geen Nederlandse artikelen tegen, maar wel eentje van Britse onderzoekers uit 2019, getiteld ‘Do homicides rates increase during weekends and national holidays?’. Baird et al. (2019) schrijven dat er de afgelopen decennia wereldwijd veel onderzoek is gedaan naar het effect dat een seizoen heeft op het aantal moorden dat wordt gepleegd. De bevindingen hiervan spreken elkaar vaak tegen: volgens het ene onderzoek ligt de piek van de moordcijfers in de zomer, volgens het andere onderzoek juist in de winter. Volgens weer andere onderzoeken is er geen sprake van seizoensvariatie als het gaat over het plegen van moorden. 

Wel worden volgens meerdere onderzoeken op nationale feestdagen in de Verenigde Staten meer moorden gepleegd dan op andere dagen. Voor hun eigen onderzoek focusten Baird et al. (2019) zich daarom op het aantal moorden dat wordt gepleegd in het weekend en op nationale feestdagen in Engeland. Hiervoor hebben ze gekeken naar data over moorddelicten die zijn gepleegd tussen 1 januari 1996 en 31 december 2015 met een veroordeling vóór eind 2016. Dat waren er 10.563. Ze hebben uit de strafdocumenten of gerechtelijke dossiers data gehaald over de mentale toestand van de daders ten tijde van het misdrijf, maar ook over de mentale geschiedenis. Daarnaast hebben ze ook informatie opgevraagd bij de behandelende psychiaters. 

Wat blijkt? Tussen 1996 en 2015 werden er meer moorden gepleegd in het weekend, op nationale feestdagen en vooral op nieuwjaarsdag dan op andere dagen. De daders van de moorden die in het weekend werden gepleegd waren grotendeels jonge mannen, jonger dan 25, met betaald werk en ze waren vaak onder invloed van alcohol. De slachtoffers van deze moorden waren relatief vaak onbekend bij de dader. Uit eerder onderzoek is gebleken dat in Engeland geweldsdelicten het vaakst ’s nachts voorkomen en rond uitgaansgelegenheden. De slachtoffers zijn dan vaak vreemden, zoals Bill Henham ook een vreemde was voor zijn moordenaars. Baird et al. (2019) schrijven de piek in moorden op nieuwjaarsdag en andere feestdagen toe aan een combinatie van een hoge mate van alcoholgebruik en het langdurig bij familie zijn, dus langdurig contact met familie – vaak de meest voorkomende slachtoffers van moord. 

Naast dit Britse onderzoek kwam ik ook een Zwitsers onderzoek uit 2021 tegen van Franckenberg et al. Omdat ook zij benieuwd waren naar of er meer moorden worden gepleegd rond de feestdagen, hebben zij 758 opeenvolgende autopsies geanalyseerd, waarvan 512 mannen en 246 vrouwen. Al deze autopsies zijn uitgevoerd tussen januari 2017 en juni 2019. Uit hun analyse bleek er geen toename te zijn van het aantal autopsies rond de Kerstdagen. Er was wel een lichte daling in natuurlijke sterfgevallen en een flinke daling in verkeersongevallen. Daarentegen was er een zeer lichte toename van moorden. Het meest opvallend was dat er significant meer zelfmoorden werden gepleegd rond de feestdagen, bijna drie keer zoveel. Franckenberg et al. (2021) schrijven de zeer lichte  toename in moorden toe aan hetzelfde als Baird et al. (2019), namelijk een combinatie van veel alcohol en langdurig contact met familie.

Gebruikte bronnen